این مصاحبه حدود سال 2013 انجام شد و در این فاصله تغییرات دیگری در قانون مهاجرت صورت گرفته است.
قانون جدید مهاجرت، اقامت و پناهندگی چه تغییراتی ایجاد میکند؟
مصاحبه با وکیل دادگستری هارتموت یاکوبی
برگ سبز
آقای یاکوبی، شما نزدیک چهل سال است که به عنوان وکیل دادگستری و در زمینه حقوق اتباع بیگانه مشغول به کارید. خوانندگان ما علاقمند اند در باره قانون جدیدی که از اول سال آینده اجرا خواهد شد، اطلاع بیشتری کسب کنند. بطور مثال یکی از مواد قانون جدید اینست که پناهندگی غیر سیاسی و ستم علیه زنان نیز به عنوان دلیل پذیرفته خواهد شد. منظور از این ماده چیست؟
یاکوبی:
پناهجویانی مخصوصا در میان زنان وجود دارند که درصورت برگشت به وطن شان با خطر های جانی و انتقامجوئی هائی روبرو خواهند بود که از طرف نیروهای غیر دولتی اعمال میشود. درگذشته نیز دولت آلمان برای این افراد از نظر انسانی حق اقامت موقت طبق ماده ۵۳ بند ۶ قانون اتباع بیگانه اختصاص میداد که حقوق کمی تحت عنوان Duldung را در آلمان به همراه داشت. این افراد از این پس طبق کنوانسیون ژنو از ماده ۵۱ (پناهندگی درجه دو) برخوردار خواهند شده و میتوانند اجازه اقامت بگیرند. البته این ماده در قانون جدید شماره دیگری داشته و از آن به عنوان ماده ۶۰ بند ۱ نام میبرند.
برگ سبز
میتوانید لطفاٌ در مورد ستم علیه زنان و مواردی که باعث قبولی آنها خواهد شد توضیح بیشتری بدهید؟ آیا این افراد میتوانند بدون داشتن دلائل سیاسی، در آلمان پناهنده شوند.
یاکوبی:
همینطور است. این زنان کسانی هستند که قربانی تجاوز جنسی شده، متهم به زنا شده اند، از ازدواج اجباری گریخته اند و در صورت برگشت میتوانند قربانی انتقانجوئی افرادی در کشور شان شوند. البته این موضوع مشکلی هست و در حال حاضر قبل از اجرای قانون جدید نمیتوان پیش بینی کرد که کدام دلائل پذیرفته خواهد شد؟ این مسائل را موقعی میتوان بهتر بررسی کرد که قانون جدید در عمل قابلیت ها و امکانات خود را نشان دهد.
برگ سبز
طبق قانون فعلی تنها پناهجویانی میتوانند از ماده ۵۱ بهره مند شوند که درکشورشان یک قدرت مرکزی حاکم است. این موضوع برای هموطنان افغانی مهم است، چون هنوز دادگاه ها وجود یک قدرت تمام عیار مرکزی در افغانستان را نفی میکنند. آیا قانون جدید دراین مورد تسهیلات بیشتری خواهد آورد.
یاکوبی:
آری. پناهجویان فراری از کشور ها و مناطقی که در آن جنگ داخلی حاکم است، در آینده بجای ماده ۵۳ بند ۶ قانون اتباع بیگانه، مشمول کنوانسیون ژنو شده و میتوانند ماده ۵۱ فعلی را کسب کنند. (ماده ۶۰ بند ۱جدید)
ولی باید گفت که مثلاٌ در مورد افغانستان در آینده نیز از پناهجو انتظار میرود که بجای برگشت به نقاط نا امن کشورش به محل امنی از وطنش برگردد (اصل امکان فرار داخلی). بطور مثال اگر برای یک افغانی شهر هرات بواسطه وجود جنگ داخلی ناامن است، چون گذشته ازاو انتظار میرود که در کابل زندگی کند.
برگ سبز
مشکل زنان افغانی که قربانی ستم جنسی و اجتماعی شده اند و دیگر کسی را در افغانستان ندارند، چگونه حل خواهد شد.
یاکوبی:
این زنان نیز میتوانند با وجود نبودن حکومت مرکزی از ماده ۵۱ بهره مند شده و بنا براین اقامت بگیرند، ولی این زنان نیز باید ثابت کنند که امکان فرار داخلی رانداشته و نمیتوانند مکان امنی برای خود پیدا کنند.
برگ سبز
آیا درست است که در آینده پناهجویان نمیتوانند بواسطه فعالیت سیاسی خارج کشورعلیه دولت شان از پناهندگی (مثلاٌ ماده ۵۱ امروز) برخوردار شوند؟
یاکوبی:
برای کسانیکه اولین تقاضا را مطرح کرده اند، دراین مورد تغییری رخ نمیدهد. مشکل برای کسانی است که بعد از رد شدن قطعی دلائل شان، تقاضا های ثانوی Folgeantrag را مطرح میکنند. این افراد اگر هم بتوانند فعالیت های چشمگیر و قابل قبولی در آلمان علیه دولت شان داشته باشند، از این پس فقط مشمول ماده ۵۳ خواهند شد که در حد Duldung می باشد.
برگ سبز
به نظر شما مهمترین امتیازات قانون جدید کدامند؟
یاکوبی:
قانون جدید در برگیرنده موارد مختلف اقامت (مهاجرت، اجازه کار، اقامت، پناهندگی و …) میباشد. یکی از امتیازات قانون جدید اینست که نوع های مختلف فعلی که برای اقامت وجود داشت، به دونوع اقامت محدود و نامحدود خلاصه خواهد شد. کسانیکه تا بحال مثلا از ماده ۵۳ بند ۴ و ۶ برخوردار میشدند، در آینده درصورت داشتن دلائل کافی احتملا مشمول ماده 51 شده و اقامت میگیرند. البته باید تکرار کنم که من فقط امیدواریم این امر صورت گیرد. تا موقعی که نحوه اجرای قانون جدید معلوم نیست، نمیتوان با قاطعیت سخن گفت.
یکی از موارد بهبود قانون جدید، مسئله انتقال حق اقامت طبق ماده ۵۱ به همسر فرد پناهجو و فرزندان زیر ۱۸سال میباشد. یعنی اگر شوهری ماده ۵۱ گرفت، همسرش نیز از اجازه اقامت او برخوردار میشود.
برگ سبز
آیا چنین مردی میتواند بعد از گرفتن ماده ۵۱ همسرش را به آلمان بیاورد؟
یاکوبی:
چون گذشته باید این همسر در سفارت آلمان تقاضای و یزا کرده و موقع رسیدن به آلمان ماده ۵۱ را تقاضا کند.
برگ سبز
آقای یاکوبی، از اینکه وقت خود را در اختیار ما گذاشتید، تشکر میکنیم.