مصاحبه برگ سبز با شیرین عبادی
(برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۳)
برگ سبز: خانم عبادی، بعضی از علمای مسلمان بین اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر و دستورات اسلام تناقض دیده و معتقدند که بعضی از بندهای این اعلامیه با اسلام منطبق نمی باشد. نظر شما در این باره چیست؟
شیرین عبادی: با تفسیر درستی از اسلام می توان مسلمان بود و به اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر احترام گذاشت. احترام به جان، مال و کرامت انسانی مورد تأکید و قبول اسلام است.
برگ سیز: چنین ادعا میشود که این اعلامیه از فرهنگ غربی و مسیحیت سرچشمه گرفته و بنا براین غیر اسلامی است.
شیرین عبادی: خیر، اینطور نیست. اعلامیه جهانی حقوق بشر برآمده از فرهنگ ها و تمدن های مختلف است. حتی در پیشنویس آن از یک حقوق دان اسلامی که ملیت لبنانی داشت، نیز استفاده شده است. حقوق بشر استانداردی است بین المللی برای چگونه زیستن در سرتاسرجهان و ارتباطی به تمدن خاصی ندارد. هیچ مذهبی نیست که شکنجه، تحقیر و قتل انسان بیگناهی را تجویز کند. ظلم، غارت اموال ملی و تبعیض در هر مکتب و مرامی عملی ناپسند است . بنا براین کسانیکه به بهانه نسبیت فرهنگی از اجرای حقوق بشر سر باز می زنند، در حقیقت ماسکی از فرهنگ برصورت زده و بنام فرهگ دینی و یا ملی قصد تجاوز به حقوق ملت های خود را دارند.
برگ سبز: چرا بعضی از دانشمندان مسلمان اعلامیه جهانی حقوق بشر را پذیرفته و برخی دیگر آنرا رد میکنند؟
شیرین عبادی: اسلام مانند هر مکتب و ایدئولوژی دارای تفسیرهای مختلف است. فرضاً در یک کلیسا همجنس گرایان را برای یکدیگر عقد میکنند و در کلیسای دیگر آنان را تکفیر میکنند، وحال آنکه هردو مذهب مسیحیت را قبول داشته و مروج آن هستند. و یا آنکه وضعیت سیاسی و اقتصادی کوبا با چین تفاوت فاحشی دارد، اما هردو مدعی اجرای قواعد سوسیالیسم هستند. بنا براین جای تعجب نیست اگر بگوئیم اسلام نیز می تواند تفسیرهای مختلفی داشته باشد. از جمله آنکه در کشوری مانند عربستان زنان حتی حق رانندگی اتوموبیل خود را ندارند و حال آنکه در دیگر کشورهای اسلامی ازجمله اندونزی، بنگلادش و پاکستان زنان به ریاست جمهوری و نخست وزیری نیز نائل آمده اند. بنا براین سؤال اصلی اینست که کدام اسلام و کدام تفسیر؟
برگ سبز: چگونه میتوان این تفسیرهای مختلف را به هم نزدیک کرد؟
شیرین عبادی: به نظرمن ما نیازمند تفسیری از اسلام هستیم که با مقتضیات زمان انطباق داشته باشد و این مسئله ایست که در چارچوب اسلام و قواعد آن امکان پذیر است.
برگ سبز: چند سال پیش حقوقدانانی از کشورهای مختلف اسلامی در قاهره کنفرانسی تشکیل داده و یک »اعلامیه اسلامی حقوق بشر« تصویب کردند. نظر شما درباره این اقدام چیست؟
شیرین عبادی: اگر مسلمانان به این دلیل که مسلمان هستند، بخواهند خود را از تبعیت اعلامیه جهانی حقوق بشر خارج کرده و برای خود اعلامیه جداگانه ای تهیه کنند، باید همین حق را برای سایر ادیان نیز برسمیت بشناسند، و آن وقت ما شاهد اعلامیه بودائی، اعلامیه یهودی حقوق بشر و …. خواهیم بود و به این به معنی ازبین رفتن جهانی بودن حقوق بشر است. دراین میان آنکه ضرر میکند، کشورهای اسلامی هستند که متأسفانه در عرصه بین المللی قدرتمند نیستند و با ازبین رفتن اعلامیه جهانی حقوق بشر بیش از گذشته تحت ستم قرار خواهند گرفت. اعلامیه اسلامی حقوق بشر برای مسلمانان مفید نیست و بهتر است همگی از استانداردهای بین المللی تبعیت کنیم.
برگ سبز: خانم دکتر عبادی، از اینکه با وجود فشرده بودن برنامه دیدارتان از هامبورگ، وقت خود را در اختیارما گذاشتید، از طرف خوانندگان برگ سبز از شما تشکر کرده و برای شما آرزوی موفقیت و سلامتی میکنیم.